Bilim Akademisi, doğum yılları 1902-1923 arasında değişen 12 bilim insanının hikâyelerini ve alanlarına katkılarını içeren “Alanda: Cumhuriyet Çalışmalarında Bilim ve Kadın” başlıklı bir seçki hazırladı.
Cumhuriyetin kuruluşunun 100. yılı nedeniyle Ekol Vakfı’nın desteğiyle yayımlanan kitapta; Zoolojiden botaniğe, mimariden sosyolojiye farklı alanlarda çalışan Mübeccel Kıray, Halet Çambel, Behice Boran ve Jale İnan gibi isimler var.
Kitabı yayına hazırlayan Tarihçi Müsemma Sabancıoğlu, proje kapsamında Anadolu ve Trakya’da farklı disiplinlerde çalışan, saha araştırması yapan birçok önde gelen bilim insanına odaklandıklarını belirterek, “Bu kararda etkili olan Cumhuriyet tarihine bu açıdan bakmanın sağlayabileceği olanaklara ilişkin sorular.” olmuş. 1930’lu, 1940’lı yıllarda, kaynakları çok kısıtlı olan bir ülkede, örneğin Anadolu’nun bir yerine bir kadının gidebilmesi nasıl mümkün olabiliyordu? Bu hanımlar hangi yolları izlediler, hangi engelleri aştılar? Hedeflerine nasıl ulaştıkları bir soruydu, nerede kaldıkları ise başka bir soru. Çalışmalarında peşine düştükleri sorular Türkiye hakkında neyi gösteriyordu ve bu çalışmalar bilim dünyasının geniş çerçevesinde nereye ve neye karşılık geliyordu? Bu kadınların eserlerinde Cumhuriyet tarihinin kuruluş yıllarına ait hangi izler bulunabilir? En basit haliyle bir kadını evinden çıkarıp, hiç bilmediği yerlere götüren merakın, sabrın, çabanın ve cesaretin arkasında ne vardı? Sorularına cevap arandığını belirtti.
Alanında: Cumhuriyette Bilim ve Kadın, Yayına Hazırlanan: Müsemma Sabancıoğlu, 300 sayfa, Bilim Akademisi Yayınları, 2023.Kitapta aile üyeleri, öğrenciler, meslektaşlar ve alandaki uzmanlarla yapılan bir dizi röportaj yer aldı. Kitapta ayrıca daha önce yayınlanmamış fotoğraflar, belgeler, kaydedilmemiş ve anlatılmamış ayrıntılar da yer alıyor.
Seçimdeki isimler ve alanları şu şekilde:
Fahire Battalgazi, 1902-1948, Zooloji; Leman Cevat Tomsu, 1913-1988, Mimarlık; Atıfe (Dacı) Dizer, 1916-2003, Paleontoloji; Halet Çambel, 1916-2014, Arkeoloji; Asuman (Berk) Baytop, 1920-2015, Botanik; Saadet Ergene Bayramoğlu, 1915-1997, Zooloji; Mübeccel (Belik) Kıray, 1923-2007, Sosyoloji; Cazibe (Arıç) Sayar, 1926-2021, Jeoloji, Paleontoloji; Behice Boran, 1910-1987, Sosyoloji; Fatma (Taşkingöl) Başaran, 1921- 2008, Sosyal Psikoloji; Jale (Ogan) İnan, 1914-2001, Arkeoloji; Nuriye Pınar Fazilet, 1914-2006, Jeoloji. (KÜLTÜR VE SANAT HİZMETİ)
