Deniz Poyraz
‘Bostanda, Kırlangıçlar’, İngiliz müellif Peter Hobbs’ın lisanımıza çevrilen birinci romanı. Bu kısa ama ağır metne novella demek daha uygun olacak. Novella, hikayeden daha uzun, romandan hacimsel manada daha dar bir cins olarak, şimdiki edebiyat ortamında sıkça kullanılmaya başlanan bir tarif. Derli toplu kurgusuyla, tekrara düşmeyen ve akışının tabiatını sekteye uğratacak gereksiz öğelere yer bırakmayan anlatımıyla ‘Bostanda, Kırlangıçlar’ın bir novelladan bekleneni karşıladığını belirtmek gerek.
Öncelikle, birinci tekil şahsın ağzından takip ediyoruz öyküyü. Yarım kalmış, dahası, yaşanamamış bir aşkın hüznüyle geçen yıllar mevzu ediliyor. Geçmişe dönüşlerle şekillenen kurgunun temel izleğini, isimsiz anlatıcının hayli dramatik şahsî tarihi oluşturuyor. İlk-gençliğinde başından geçen kısacık bir olay, tüm bir yaşantısını yekten değiştiriyor. Uzun bir cezaevi sürecinin akabinde, yıllar sonra döndüğü köyünde artık kimselerin tanımadığı –tanısa da tanımazdan geldiği- beşerlerle birlikte, kendini tekrar inşa etmeye çalışıyor anlatıcı-kahraman. İçinde, kendisine uzanan dost elinin minnet duygusu, geçmişinin gizemli patikalarında ilerlemeye başlıyor.
Bostanda Kırlangıçlar, Peter Hobbs, Tercüman: Talha Aydın, 112 syf., Ketebe Yayınevi, 2022.
Öte yandan, dupduru pastoral bir manzarayla açılıyor metin. Bu hâliyle, Yan Lienke’nin kalemini hatırlatıyor bize güya, lakin farklı bir topraktan. Ufukta Pakistan taşrası; başlarını yeni yeni çıkaran ekinler, rengârenk çiçeklenmiş yaşlı ağaçlar, şanlı dağ başları… Kırlangıçlar, mavi gökyüzünde siyah leke. Nar bahçesi ve nihayetinde bir bostan, yıllar öncesine uzanan bir öykünün olay mahallini oluşturuyor. Her satırıyla yaşayan, nefes aldıran bir atmosfer hakim. Sonrasında, tüm bu imajın antitezi üzere karanlık bir geçiş karşılıyor okuru. Cürüm ve ceza, cezaevi ve işkence…
İşlemediği bir hatanın cezasını ömrünün en hoş seneleriyle ödeyen kahraman, günbegün yalnızlaşıp, cezaevlerinin yosun bağlı duvarlarından önce kendi varoluşuna hapsoluyor. “Hapsediliyor” demek daha gerçek. Kabuk bağlı eski yaralar kurcalandıkça, altından çıkan öykü tüm bir yaşantıyı sorgu masasına yatırıyor. Alt metinlerde okuyoruz ki Asya’nın göbeğindeki devasa coğrafyaya yayılmış bu garip ülke, halkının çektiği ıstırapların üzerinde yükseliyor. Bir yanda, yanı başındaki emperyalist işgalle boğuşan Afganistan, öte yanda Orta Asya’daki her karesi mayın döşeli satranç tahtasında kendine yer açmaya çalışan silahlı örgütler.
‘Bostanda, Kırlangıçlar’, insanlık onurunu üzücü halde zedeleyen ve yoksullukla, azapla geçen yılların akabinde insan kalabilmek ismine en pak anılarına tutunan bir adamın romanı. Sonuçta, muharrir Peter Hobbs, dünyanın sırtını döndüğü bir coğrafyaya baktırıyor bizi. Buradan bu denli nahif ve sıcak bir insanlık hikayesi çıkarmayı başarmakla birlikte, okuruna umut etmenin ve gerçek sevginin, nitekim sevebilmenin değerini hatırlatıyor. ‘Bostanda, Kırlangıçlar’, bilhassa Batı gündeminde lakin ıstırap ve karanlığıyla, savaş ve acılarıyla, vefat ve sefalet haberleriyle kendine yer bulabilen bu kadim coğrafyada, ismine “insan” denen varlığın manasını, varoluşundaki gayeyi tekrar düşünebilmemiz için bir fırsat sunuyor. Düzgün okumalar…
